Het jaar 2020 kent voor mij een hectische start. Op allerlei gebieden in mijn leven heb ik te maken met situaties die nieuw of anders zijn en prioriteit hebben. Dat betekent dat ik langere voorbereidingstijd nodig heb en meer prikkels om te verwerken. Het normale leven gaat ondertussen gewoon door, maar mijn hoofd is continu bezig met het voorbereiden, uitvoeren en verwerken van alles dat nieuw en anders is. Daar ligt mijn focus. Zodat ik dat goed kan afhandelen. Voor de rest leef ik op de automatische piloot. Ik registreer wel wat er gebeurt, maar ik verwerk alles pas later. Er is geen gelegenheid om bijvoorbeeld over beslissingen na te denken.
Dat is niet nieuw. Vanaf jongs af aan doe ik wat er van mij wordt verwacht. Het proces van voorbereiden, uitvoeren en verwerken wat daarbij hoort is altijd hetzelfde geweest, ook al was ik me er niet van bewust. Je zou kunnen zeggen dat ik me altijd heb laten meevoeren op de golven van het leven. Tijdens mijn jeugd ging dat moeizaam. Mijn autisme zorgt er voor dat ik sowieso moeite heb om te begrijpen wat er van mij wordt verwacht en op de middelbare school lukte dat helemaal niet. Daarnaast ontwikkelde ik mij anders dan leeftijdsgenoten, waardoor ik de aansluiting snel kwijtraakte. Tijdens mijn HBO opleiding en later met het werken ging dat veel gemakkelijker. Er werden dingen van mij verwacht die ik begreep en goed kon uitvoeren. Ik hoefde minder voor te bereiden en te verwerken en ik hield tijd over. Tijd die ik zelf mocht invullen. Veelal met werken en gamen in die jaren.
Sinds een paar jaar weet ik dat het voor veel mensen moeilijk te geloven is dat ik altijd alles moet voorbereiden. Dat ik niet alleen een plan A, maar ook een plan B nodig heb om niet vast te lopen in alledaagse dingen. Zonder nadenken doen wat er wordt verwacht zorgt dat ik me volledig kan richten op voorbereiden, uitvoeren en verwerken. Ik heb daarbij de mazzel gehad dat ik in mijn jonge jaren door mijn ouders richting opleiding en werk ben gepusht. Het was voor hen geen optie dat ik daarin faalde. Op de automatische piloot leven zorgt er echter ook voor dat ik regelmatig het idee heb dat ik een bijrol speel in mijn eigen leven. Dat ik toekijk terwijl anderen de hoofdrol hebben. Dat kan overigens prima gepaard gaan met plezier en fijne momenten. Ik had alleen zelf weinig inspraak.
Ik had vaak het idee dat ik figurant was in mijn eigen leven
De eerste keer dat ik mijn eigen keuze maakte was op mijn 19e. Mijn ouders hadden in samenspraak met mijn school bedacht dat de HEAO het beste voor mij was. Ik besloot echter om ook op de HTS te kijken en daar kreeg ik een veel beter gevoel bij. Aangezien ik super atechnisch ben was dat een keuze die veel wenkbrauwen deed fronsen. Maar de keuze om een studie te volgen die mij interesseerde, heeft de basis gevormd voor alles wat ik daarna heb bereikt.
Mijn tweede eigen keuze kwam op mijn 33e. Tijdens een cursus leerde ik in kaart te brengen wat ik graag zou willen bereiken. Ik had er nooit eerder bij stil gestaan dat ik iets te willen had. Alle ‘normale mensen’ dingen waren immers niet voor mij weggelegd: een vriendinnetje, promotie op het werk, een verre reis, een groot huis. Op dat moment bedacht ik me dat ik voor die ‘normale mensen’ dingen wilde gaan. Twee jaar later werd ik leidinggevende, was ik op reis door Australië geweest en had ik een vriendin met wie ik samenwoonde in een kast van een huis. Dat kwam me overigens niet aanwaaien. Ik moest er hard voor werken, maar omdat ik wist wat ik wilde kon ik me daarop focussen en al het andere opzij zetten.
Ik noem het ‘kalibreren’. De tijd nemen om te overdenken wat ik belangrijk vind en wat ik wil. Het helpt mij. Het zorgt ervoor dat ik minder tijd en energie besteed aan situaties die eigenlijk niet belangrijk voor me zijn. Bovendien geeft het mij extra kracht en voldoening als ik bezig ben met dingen die ik zelf wil. Tijdens mijn huwelijk kalibreerde ik niet. Ik was tevreden met wat ik had. Pas na mijn scheiding pakte ik dit weer op, deze keer structureel.
Nu, februari 2020, duurde het kalibreren meerdere dagen. Ik merkte dat de chaos in mijn hoofd ervoor zorgde dat ik in willekeurige volgorde prikkels aan het verwerken was. Ik merkte tijdens het opschrijven van wat er zich in mijn hoofd afspeelt dat ik me druk maakte over emoties en gebeurtenissen die eigenlijk niet belangrijk zijn. Ik merkte dat ik dat al weken lang deed en dat hier veel tijd en energie mee verloren ging. Dat ik onbewust prioriteiten stelde die niet bijdragen aan mijn geluk. Of het mijn autisme is weet ik niet, maar ik kan dan erg goed van het een op het andere moment alle onbelangrijke emoties en andere prikkels overboord gooien.
Na mijn autisme diagnose heb ik samen met mijn therapeute een doel gesteld: ik wil leven. Daarmee bedoel ik dat ik bewust invloed uitoefen op hoe mijn leven eruitziet. Dat klinkt als ‘logisch’, maar dat is het voor mij niet. Het is uitermate moeilijk. Zodra het drukker wordt, er meer nieuwe en onverwachte situaties op mijn pad komen, dan kan ik niet anders dan de automatische piloot erop zetten. Ik heb een rugzakje met strategieën om zonder na te denken beslissingen te nemen. Dat is reuze handig en het helpt mij om overeind te blijven. Het leidt er echter ook toe dat, onbewust, de buitenwereld gaat bepalen wat belangrijk voor mij is.
Het is mijn mening dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen geluk. Je kunt andere mensen om hulp, steun en begrip vragen, maar je blijft zelf verantwoordelijk. Ook ik. De combinatie van een vol leven en autisme maakt dat ik dit snel uit het oog verlies. Door regelmatig te kalibreren zorg ik ervoor dat ik besef wat ik wil en wat goed voor mij is. Door daar mijn focus te leggen sluit de automatische piloot zich daar vanzelf bij aan.
Meer over omgaan met een vol hoofd: